Kanama nedir? Kanama, damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücuda ya da dışarıya doğru) akması durumudur. Kanamanın ciddiyeti, kanamanın hızı, kanamanın gerçekleştiği bölge, kanama miktarı ve kişinin fiziksel durumu gibi faktörlere bağlıdır.

Kanama çeşitleri nelerdir?

1. Vücutta Kanın Aktığı Bölgeye Göre:
   • Dış Kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru akar.
   • İç Kanamalar: Kanama vücut içine olur ve gözle görülmez.
   • Doğal Deliklerden Olan Kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından gelen kanamalardır.
2. Damar Tipine Göre:
   • Atardamar Kanaması: Kan, kalp atışları ile uyumlu olarak fışkırır ve açık renklidir.
   • Toplardamar Kanaması: Kan koyu renkte ve sızıntı şeklindedir.
   • Kılcal Damar Kanaması: Küçük kabarcıklar şeklinde kanama olur.

Vücutta Baskı Uygulanan Noktalar: Atardamar kanamalarında kan basınçla fışkırır, bu nedenle kan kaybı hızlı olur. Kanama yerinin üzerine ya da yakınındaki atardamar bölgesine baskı uygulanması gerekir. Öne çıkan baskı noktaları şunlardır:

• Boyun: Şah damarı baskı noktası
• Köprücük kemiği üzeri: Kol atardamarı baskı noktası
• Koltukaltı: Kol atardamarı baskı noktası
• Kolun üst bölümü: Kol atardamarı baskı noktası
• Kasık: Bacak atardamarı baskı noktası
• Uyluk: Bacak atardamarı baskı noktası

Kanamalarda İlk Yardım:

1. Dış Kanamalarda İlk Yardım:
   • İlk yardımcı kendini tanıtarak yaralıyı sakinleştirir.
   • Hasta sırt üstü yatırılır.
   • Durum değerlendirilir (ABC).
   • Tıbbi yardım istenir (112).
   • Kanama bölgesi temiz bir bezle bastırılır.
   • Kanama durmazsa ikinci bir bezle basınç arttırılır.
   • Bandaj ile sarılır ve baskı uygulanır.
   • Kanayan bölge yukarı kaldırılır.
   Turnike (Boğucu Sargı) Uygulama Durumları:
   • Tek bir ilk yardımcı varsa, çok sayıda yaralı bulunduğunda,
   • Uzuv kopması veya baskı noktalarına yeterince baskı uygulanamıyorsa.
2. İç Kanamalarda İlk Yardım:
   • İç kanama şiddetli travmalar, darbeler, kırıklar veya silahla yaralanma sonucu olabilir.
   • Şok belirtileri gözlemlenir.
   • Tıbbi yardım istenir (112).
   • Üstü örtülüp ayaklar 30 cm yukarı kaldırılır.
   • Yiyecek veya içecek verilmez.
   • Hareket ettirilmez, özellikle kırık varsa.
   • Yaşamsal bulgular incelenir ve hastanın sevk edilmesi sağlanır.

Boğucu Sargı (Turnike) Uygulaması:

• Turnike genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.
• İp, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.
• Kanama durduğunda turnike daha fazla sıkılmamalıdır.
• Turnikenin uygulama saati yazılır ve hastanın üzerine asılır.
• Uzun süreli kanamalarda turnike 15-20 dakika aralıklarla gevşetilir.

Turnike Uygulama Tekniği:

1. Geniş, kuvvetli ve esnemeyen bir sargı alınır.
2. Uzuv etrafına sarılır, uçlar sıkıca bağlanır.
3. Sert bir cisim (örneğin kalem) sargının içinden geçirilerek kanama durana kadar döndürülür.
4. Sert cisim uzva dik konumda tespit edilir.
5. Turnike saati hastanın üzerine yazılır.

Şok Nedir? Şok, kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara yeterli kan akışını sağlamakta zorlandığı, tansiyon düşüklüğü ile seyreden akut bir dolaşım yetmezliğidir.

Şok Çeşitleri:

1. Kardiyojenik Şok (Kalp kökenli)
2. Hipovolemik Şok (Sıvı eksikliği)
3. Toksik Şok (Zehirlenme)
4. Anaflaktik Şok (Alerjik)

Şok Belirtileri:

• Kan basıncında düşme
• Hızlı ve zayıf nabız
• Yüzeysel solunum
• Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
• Endişe ve huzursuzluk
• Baş dönmesi
• Solukluk veya morarma
• Susuzluk hissi
• Bilinç seviyesinde azalma

Şokta İlk Yardım:

1. Güvenlik sağlanır.
2. Hasta sırt üstü yatırılır.
3. Hava yolu açıklığı sağlanır.
4. Temiz hava soluması sağlanır.
5. Kanama varsa hemen durdurulur.
6. Şok pozisyonu verilir.
7. Sıcak tutulur.
8. Hızla sağlık kuruluşuna sevk yapılır (112).
9. Psikolojik destek sağlanır.

Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?

1. Hasta sırt üstü yatırılır.
2. Bacaklar 30 cm yukarı kaldırılır.
3. Üstü örtülerek ısıtılır.
4. Yardım gelinceye kadar hasta yanında kalınır.
5. Yaşam bulguları 2-3 dakikada bir değerlendirilir.

Doğal Deliklerden Çıkan Kanamalarda İlk Yardım:

1. Burun Kanaması:
   • Hasta sakinleştirilir.
   • Oturtulur ve baş öne eğilir.
   • Burun kanatları 5 dakika boyunca sıkılır.
   • Uzman doktora yönlendirilir.
2. Kulak Kanaması:
   • Hasta sakinleştirilir.
   • Kanama hafifse kulak temizlenir, ciddi ise kulak tıkanmadan temizlenir.
   • Bilinci yerindeyse sırt üstü yatırılır, bilinçsizse kanayan kulak üzerine yan yatırılır.
   • Uzman doktora sevk edilir.