İlk Yardımcının Bilmesi Gereken Temel Bilgiler

Bir ilk yardımcının, insan vücudu ve temel işleyişi hakkında bilgi sahibi olması, bilinçli ve doğru müdahale yapabilmesi açısından büyük önem taşır.

Vücudu Oluşturan Sistemler ve Görevleri

1. Hareket Sistemi

Vücudun hareket etmesini sağlarken aynı zamanda destekleyici ve koruyucu bir görev üstlenir. Hareket sistemi şu bileşenlerden oluşur:

• Kemikler
• Eklemler
• Kaslar

2. Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemi, vücut dokularına oksijen, besin ve hormon taşırken, aynı zamanda zararlı maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar. Şu unsurlardan oluşur:

• Kalp
• Kan damarları
• Kan

3. Sinir Sistemi

Vücudun bilinç, algı, hareket koordinasyonu, denge ve temel yaşamsal fonksiyonlarını düzenler. Sinir sistemi şu bileşenlerden oluşur:

• Beyin
• Beyincik
• Omurilik
• Omurilik soğanı

4. Solunum Sistemi

Hücrelerin oksijen ihtiyacını karşılamak ve karbondioksit atılımını sağlamakla görevlidir. Solunum sistemi şu organları içerir:

• Solunum yolları
• Akciğerler

5. Boşaltım Sistemi

Vücuttaki atık maddeleri süzerek zararlı bileşenlerin uzaklaştırılmasını sağlar ve iç dengenin korunmasına yardımcı olur. Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:

• Böbrekler
• İdrar borusu
• İdrar kesesi
• İdrar kanalları

6. Sindirim Sistemi

Besinleri parçalayarak vücuda enerji sağlayan sistemdir. Sindirim sistemi şu organları içerir:

• Dil ve dişler
• Yemek borusu
• Mide
• Safra kesesi
• Pankreas
• Bağırsaklar

Yaşam Bulgularının Önemi ve Değerlendirilmesi

İlk yardımda hasta veya yaralının yaşam bulgularının doğru değerlendirilmesi, uygulanacak müdahalelerin belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Yaşam bulguları şunlardır:

• Bilinç durumu
• Solunum
• Dolaşım (Nabız)
• Vücut ısısı
• Kan basıncı

Bilinç Durumunun Değerlendirilmesi

Hastanın bilinç düzeyi, yapılan uyarılara verdiği tepkilere göre belirlenir:

• Tam bilinç: Kişi çevresine ve kendisine yöneltilen tüm uyarılara yanıt verir.
• 1. Derece Bilinç Kaybı: Sözlü uyarılara tepki verir.
• 2. Derece Bilinç Kaybı: Ağrılı uyarılara tepki verir.
• 3. Derece Bilinç Kaybı: Hiçbir uyarıya tepki vermez.

Solunumun Değerlendirilmesi

Solunum şu kriterlere göre incelenmelidir:

• Solunum sıklığı (dakikadaki nefes alma-verme sayısı):
  • Yetişkinlerde: 12-20
  • Çocuklarda: 16-22
  • Bebeklerde: 18-24
• Solunum düzeni ve derinliği kontrol edilmelidir.

Nabız Değerlendirilmesi

Nabız, kalp atışlarının atardamar duvarında hissedilmesiyle ölçülür:

• Yetişkinlerde: 60-100
• Çocuklarda: 100-120
• Bebeklerde: 100-140

Vücutta Nabız Alınabilen Bölgeler

• Şah damarı (Boyun, âdemelmasının her iki yanında)
• Ön-kol damarı (Bileğin iç yüzü, başparmağın hizasında)
• Ayak sırtı damarı (Ayak sırtının merkezinde)
• Kol damarı (Dirseğin iç kısmında)

Vücut Isısının Değerlendirilmesi

• Normal vücut ısısı: 36.5°C
• 41-42°C üstü: Tehlikeli yüksek ateş
• 34.5°C altı: Düşük vücut ısısı
• 31°C ve altı: Ölümcül seviyededir.

Olay Yerinin Değerlendirilmesi

Olay yerinin analizi, ek risklerin ortadan kaldırılması ve güvenli müdahalenin sağlanması için yapılmalıdır.

Olay Yerinde Yapılması Gerekenler

• İkinci kazaların önlenmesi için güvenlik önlemlerinin alınması
• Yaralı sayısının belirlenmesi
• Olay yerinin işaretlenmesi ve trafiğin yönlendirilmesi
• Olası tehlikelere karşı önlem alınması (Patlama, yangın, gaz kaçağı vb.)
• Meraklı kalabalığın uzaklaştırılması
• Sigara ve kıvılcım oluşturabilecek unsurların ortadan kaldırılması
• Hasta/yaralının bilinç, solunum ve nabız değerlendirmesinin yapılması
• Kanama ve kırıkların kontrol edilmesi
• Tıbbi yardımın çağrılması (112 Acil Çağrı Merkezi)
• Hasta/yaralının sıcak tutulması ve rahatlatılması
• Hasta/yaralının hareket ettirilmemesi

Olay yerinde ve hasta değerlendirmesinde bilinçli hareket edilmesi, hayat kurtarıcı olabilir. Siz de ilk yardım eğitimi alarak sevdiklerinize ve çevrenizdekilere yardım edebilirsiniz!